VRbeelding: genuanceerder beeld van leven met dementie

Een screenshot van een telefoon dat toont hoe een telefoonnummer eindeloos opnieuw werd ingedrukt; een foto van een koelkast met dezelfde producten: het zijn beelden van inzenders die symbool staan voor dementie. De interpretatie ervan is een van de stappen van het onderzoek VRbeelding. Uiteindelijk moeten de gegevens input leveren voor een ‘virtual reality’-module waarmee onder meer zorgverleners en mantelzorgers de omgang met hun cliënten of dierbaren kunnen trainen en hen kunnen benaderen vanuit de gedachte wat nog wél kan.

De diagnose dementie: één op vijf

Het beeld dat mensen hebben van leven met dementie is vaak negatief, aldus associate lector Franka Bakker en burgerwetenschapper Charles van der Spek, vrijwilliger bij stichting Pelita. “Er zijn in ons land rond de 290.000 mensen met de diagnose dementie. De kans dat je het krijgt is één op vijf, voor vrouwen zelfs één op drie. Van alle tachtigplussers heeft ongeveer 25% te maken met dementie. Als je die demografische getallen doorrekent, dan komt er nog een enorme hoeveelheid mensen aan die met deze diagnose te maken gaat krijgen. Er is bij de gemiddelde Nederlander een gevoel van: het komt er (ooit) aan. Wanneer ben ik aan de beurt? De essentie van dat beeld is angst. Wij willen bijdragen aan de bewustwording dat een goed leven met dementie mogelijk is.”

Beelden bepalend voor hoe wij met mensen met dementie omgaan

Het beeld dat mensen van dementie hebben, is volgens onderzoekers bepalend voor hoe wij met mensen met dementie omgaan. Hoe wij hen betrekken bij het leven. Een negatief beeld kan die betrokkenheid doen afnemen. Betrokkenheid is voor zorgprofessionals en mantelzorgers essentieel bij de omgang en verzorging, en eigenlijk voor iedereen. Hoe meer je weet wat er nog wél mogelijk is, hoe meer je positieve nuances kunt aanbrengen in de omgang met een cliënt, een vader, moeder, opa of oma. Een beeld dat correspondeert met wat er nog wel kan, heeft een gunstig effect op kwaliteit van zorg en het faciliteren van zinvolle activiteiten. De ‘virtual reality’-trainingen die het consortium ontwikkelt, moeten zorgen voor meer empathie én een groter inlevingsvermogen.

Verder leven na de diagnose dementie

Het komend halfjaar analyseren de onderzoekers de beelden. Welke zijn terecht of onterecht en welke beelden kan men daar tegenover zetten, gericht op wat er allemaal wél kan? Er zijn ruim tachtig beelden binnen en daar zit volgens de onderzoekers mooie symboliek bij. Het valt op dat mensen het makkelijker vinden om beelden met een negatieve lading te bedenken dan eentje met een positieve lading. Franka Bakker: “Dat is natuurlijk ook zeer logisch gezien alle narigheid die ermee gepaard gaat. Maar ons uitgangspunt is dat na de diagnose dementie het leven niet is afgelopen. Ook daarna gaat het leven verder, én kunnen er nog mooie en waardevolle jaren in het verschiet liggen. Het is niet nodig dat mensen vijf of zes jaar in een stoel naar buiten zitten te staren. Daarom is het belangrijk ons beeld van dementie bij te stellen, zodat we er ook goed op kunnen anticiperen.”

Citizen Science: geen onderzoek vanuit een ‘ivoren toren’

VRbeelding is bovendien een mooi voorbeeld van Citizen Science. Een project door burgers ingegeven, waarbij zij zelf een grote rol in de uitvoering spelen, zoals Charles van der Spek. Burgers sturen beelden in én burgers analyseren en bespreken die met onderzoekers via interviews en bevraging op de door hen gekozen beelden en onderschriften. De gegevens die dit oplevert, vormen weer input voor het ontwerpen van het script van de VR-film. Met de ontwikkeling daarvan wil het consortium een bijdrage leveren aan het trainen van studenten van bijvoorbeeld de studie Verpleegkunde en handvatten bieden aan mantelzorgers en andere belanghebbenden.

Beelden kunnen t/m oktober worden ingestuurd via Inzendingsformulier Beeld van dementie

Bron: Windesheim